W gminie można tworzyć różnego rodzaju ciała o charakterze konsultacyjnym, opinio-
dawczym, doradczym i inicjatywnym. W szczególności:
- rada seniorów,
- młodzieżowa rada gminy,
- rada sportu,
- rada oświatowa,
- rada pożytku publicznego,
- rada kobiet.
Mają one różne podstawy prawne. Rada seniorów i młodzieżowa są zapisane w USG (Art. 5c.,Art. 5b.) , rada sportu w ustawie o sporcie (Art. 30.), rada oświatowa w prawie oświatowym (Art. 78), rada pożytku publicznego w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (art. 41a - 41j), rada kobiet nie została nigdzie skodyfikowana.
Ze względu na to zróżnicowanie, różny jest ich sposób powoływania, a tym samym ich status. Radę seniorów i młodzieżową powołuje rada gminy, radę oświatową, sportu i pożytku publicznego powołuje wójt. Kontrowersje dotyczą rady kobiet. Częsta praktyka powoływania ich przez organ wykonawczy została zakwestionowana przez sąd:
Rada ds. kobiet - powołuje rada miasta, nie burmistrz. W sposób najbardziej szczegółowy określono powywanie rady pożytku publicznego. Wójt na wspólny wniosek co najmniej 5 organizacji pozarządowych prowadzących działalność na terenie gminy musi utworzyć taką radę w terminie 2 miesięcy.
Na co zwrócić uwagę:
Zdarza się, że władze starają się zachować wpływ na te ciała umieszczając tam swoich przedstawicieli. Statut każdej z rad powinien gwarantować, że reprezentanci urzędu i podlegających mu placówek nie będą stanowili większości, to szczególnie częsty przypadek w radach oświatowych. W radach seniorów sposobem na ingerencję może być ustawowy zapis o dopuszczeniu do nich “przedstawicieli podmiotów działających na rzecz osób starszych”.
W radach młodzieżowych niebezpieczeństwa wiążą się z rolą opiekuna rady. Niejednokrotnie jego uprawnienia powodują, że rada traci samodzielność. Zdarza się też, że opiekun ma prawo wpływania na wybór członków rady młodzieżowej. Sposobem na większą niezależność takiej rady jest też podwyższenie granicy wieku, tak by mogli w niej pozostawać także studenci.